Wat is spelen? Het lijkt een simpele vraag, maar een helder antwoord vinden blijkt toch geen kinderspel. Volgens dokter Stuart Brown, oprichter van The National Institute of Play en auteur van Play, How It Shapes The Brain, Opens Imagination and Envigorates The Soul, kan je ‘spelen’ niet zomaar in een strikte definitie duwen. Dat zou net hetzelfde effect hebben als een mop proberen uit te leggen: het haalt de pret eruit. Veel zinniger is het om te kijken naar wat spelen zo plezant maakt. Die essentie blijkt een bouwsel van 7 basiselementen te zijn.
1. Doelloos
Spelen heeft geen doel op zich. Volwassenen brengen kinderen spelenderwijs dingen bij, maar als er geen kind in de buurt is, vervalt de doelgerichtheid van spel. We moeten niet spelen om te overleven. Spelen doe je gewoon om te spelen: omdat je er zin in hebt en je er pret aan beleeft. Precies daarom zien (te?) veel volwassenen spelen als puur tijdverlies. In onze moderne – time is money – samenleving ligt de focus op ‘serieus’ presteren.
2. Vrijwillig
Niemand kan je verplichten om plezier te beleven. Precies daarom is spelen iets geheel vrijwilligs. We moeten het niet doen, er hangen geen verplichtingen aan vast. Spelen staat vrij.
3. Aantrekkelijk
Die vrijheid maakt spelen ongelooflijk aantrekkelijk. Het is geen todo, geen taak, geen last. Spelen is leuk, het geneest verveling. We grijpen meestal spontaan naar spel, gewoon omdat het ons een fijn gevoel geeft.
4. Bevrijd van tijdsdruk
Ongetwijfeld herkenbaar: je speelt, je verliest de tijd compleet uit het oog en voor je het weet, zijn er uren voorbij gevlogen. Dit is de kracht van spel: het doet ons in het moment leven door ons te bevrijden van een tijdsbesef. Wist je trouwens dat het populaire, psychologische concept ‘flow’ van Mihaly Csikszentmihalyi ruwweg dezelfde eigenschappen heeft als spelen?
5. Minder zelfbewust
We verliezen niet enkel de tijd uit het oog, maar leggen al spelend ook onze kritische stemmen het zwijgen op. Alsof je een pauzeknop voor zelfbewustzijn induwt. We staan niet stil bij hoe we eruitzien en stoppen met te denken over het feit dat we constant aan het denken zijn. Al spelend creëer je een eigen wereld met eigenzinnige spelregels en waarden.
6. Creatiekrachtig
Spelen op zich staat vermoedelijk niet standaard op je agenda, maar wist je dat het je dagdagelijkse taken wel positief kan beïnvloeden? Spel zorgt voor verse perspectieven en (ver)nieuwe(nde) inzichten. Wie speelt, associeert veel vrijer. Geef dus gerust toe aan wat op het eerste zicht compleet irrelevante gedachten zijn. Je brein zou zo wel eens op nieuwe mogelijkheden kunnen botsen voor projecten waar je aan werkt.
7. Zin in meer
Spelen prikkelt de ‘nucleus accumbens’, of in mensentaal: het beloningscentrum in de hersenen. Spelen is met andere woorden belonend en bevredigend. Niet gek dus, dat we er van nature naar verlangen. Onbewust zijn we eigenlijk altijd op zoek naar manieren om spel te integreren in ons leven omdat het ook de minder leuke dingen draaglijker kan maken.
In een notendop: Start 2 Play, want spelen is een vorm van lekker doelloos ‘moetjustniksen’, bevrijd van tijdsdruk en zelfkritiek, die creatiekansen creëert en zo aantrekkelijk voelt dat je vanzelf gaat verlangen naar meer. Geef toe aan je speelkriebels, want spelen stimuleert je brein, en is in essentie dus allesbehalve zinloos.
Ik geef je met plezier een liefdevol stampje onder je kont! Kom op maandagavond 9 maart 2020 meespelen op de inspiratiesessie ‘De Kracht van Speelsheid’.
Plezierige groeten
Hilde